Άκου να δείς τώρα! Πριν καμιά δεκαριά μέρες παίρνω ένα mail που πάνω κάτω έλεγε τα εξής: «Αγαπητή κυρία Θεοδώρου, καλημέρα. Σας γράφω εκ μέρους της θεατρικής ομάδας Ιδέα του Κώστα Γάκη και ετοιμάζουμε μία παράσταση για την Ικαρία με αληθινές ιστορίες και θα θέλαμε την άδειά σας να χρησιμοποιήσουμε δυο από τα άρθρα σας στο ikariamag».

Πςςςςςς!

Μα ποιοι είναι αυτοί οι τύποι που κάνουν παράσταση για την Ικαρία, και μάλιστα με αληθινές ιστορίες; Και γιατί για την Ικαρία; Πώς τους ήρθε; Έπρεπε να τους γνωρίσω!

Λίγες μέρες μετά, το ραντεβού έχει κλειστεί και βρίσκομαι στο Θέατρο Άλφα/Ιδέα όπου κάνουν τις πρόβες τους. Το κλίμα στη συνέντευξη είναι απολαυστικά χαοτικό και προσπαθούμε να γνωριστούμε και να μιλήσουμε για την παράσταση, για την Ικαρία, για ταξίδια, για καλομοίρες, για τη σχέση των Ιρλανδών με τους Ικαριώτες, για τις βουτιές στο Να το Πάσχα, για τον Έρωτα…· και να τα πούμε όλα, μιλώντας ό ένας πάνω στον άλλο. Στην διπλανή αίθουσα μια άλλη ομάδα κάνει πρόβες και εκεί που κουβεντιάζουμε για την Ικαρία, μουσικές φλαμένκο και τραγούδια ξεχύνονται στο χώρο και καλύπτουν τα πάντα. Κόσμος μπαίνει, κόσμος βγαίνει και οι συνομιλητές εναλλάσσονται διαρκώς.

Η ομάδα Ιδέα, λοιπόν, ιδρύθηκε από τον Κώστα Γάκη (καριώτης, κατάλαβες, τώρα αρχίζουν τα πράγματα και μπαίνουν στη θέση τους), την Αθηνά Μουστάκα και τον Κωσταντίνο Μπιμπή το 2012. Ο σκοπός ήταν να βρουν τον τρόπο να κάνουν τα πράγματα που αγαπάνε: το λαϊκό θέατρο και ταξίδια. Ε, αυτό ήταν. Κι όταν μιλάμε για λαϊκό θέατρο, εννοούμε θέατρο ανοιχτό, το οποίο απευθύνεται σε όλους, που δεν κάνει διακρίσεις και δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις για να το καταλάβεις και να μπορέσεις  να νοιώσεις κομμάτι του.

Μαζί με αυτούς τους τρείς, μια ομάδα με περισσότερους από 10 ηθοποιούς συμμετέχει στην θεατρική παράσταση με τίτλο «Θα σου πώ μια Ιστορία που τη λένε… Ικαρία». Η παράσταση αυτή, όμως, είναι, τελικά, το κερασάκι στην τούρτα, καθώς αποτελεί το τελικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα μιας αρκετά μακρόχρονης μαθησιακής διαδικασίας, μιας πολύ συμπυκνωμένης εμπειρίας που με συνεργατικό τρόπο κάνει τους «μαθητές» δημιουργούς.

Η ιστορία ξεκινάει από τον Οκτώβριο του 2016, όπου οι τρεις ιδρυτές της ομάδας ξεκινούν ένα σεμινάριο documentary theater με θέμα την Ικαρία. Τώρα, αν δεν ξέρεις τι είναι αυτό, μη σκας, ούτε κι εγώ ήξερα. Πρόκειται στην πραγματικότητα για το θέατρο εκείνο που στηρίζεται σε ήδη υπάρχον αρχειακό υλικό (όπως για παράδειγμα οι εφημερίδες, κυβερνητικά έγγραφα, συνεντεύξεις, μαρτυρίες κλπ), αξιοποιούμενο συνήθως στην απολύτως αυθεντική μορφή τους. Στην περίπτωση της ομάδας Ιδέα, όμως, η εκτέλεση είναι λίγο διαφορετική. Ενώ σέβονται απόλυτα το περιεχόμενο και την αισθητική των ντοκουμέντων, προσθέτουν ταυτόχρονα μια δική τους ερμηνευτική διάσταση, βάζοντας τη δικής τους τέχνη και τη δική τους συνεισφορά, προσθέτοντας στοιχεία, γεμίζοντας διαλόγους, ή αποκρύπτοντας ευαίσθητα δεδομένα, δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα που ναι μεν είναι αληθινό, αλλά συγγενεύει κιόλας με το φαντασιακό. Οι αισθήσεις λεπτύνονται ή αμβλύνονται ανάλογα με το πώς πιστεύουν πως οι ιστορίες θα είναι περισσότερο εύληπτες, χωρίς όμως να γίνονται απλοϊκές.

Οι ηθοποιοί που συμμετείχαν στο σεμινάριο έπρεπε να μελετήσουν την Ικαρία, τον τόπο, τους ανθρώπους και την ιστορία της και να συγκεντρώσουν διηγήσεις, αληθινές ιστορίες από το νησί. Άλλες τις βρήκαν από το διαδίκτυο (όπως οι δικές μας ιστορίες από το Ikariamag, συνολικά καμιά δεκαριά, οι οποίες ήταν η πρωταρχική αφηγηματική ώθηση), άλλες τις απέσπασαν μέσω συνεντεύξεων (είτε δια ζώσης, είτε μέσω skype) από Ικαριώτες από όλο τον κόσμο, φτάνοντας μέχρι την Αυστραλία και το Περού. Όμως, για να καταλάβεις ένα τόπο, δε φτάνει να τον διαβάσεις και να τον μελετήσεις. Πρέπει λίγο να τον ζήσεις. Κι έτσι, εκεί γύρω στο περασμένο Πάσχα, σύσσωμη η ομάδα βρέθηκε στην Ικαρία. Κι εκεί, ό,τι διάβασαν, έμαθαν, κατάλαβαν, η φαντασιακή Ικαρία που είχαν στο μυαλό τους, συγκρούστηκε με την δεύτερη, την «αληθινή», και ανατράπηκε ή τουλάχιστον, άλλαξε κάπως, μπήκε σε διαφορετικό πλαίσιο. Και ξανάπιασαν τις ιστορίες τους από την αρχή.  Αυτή τη φορά έγιναν θρασύτατοι! Περπατούσαν στους δρόμους των χωριών και όποτε έβλεπαν κάποιον που τους φαινόταν φυσιογνωμικά ενδιαφέρων τον πλεύριζαν, του έπιαναν την κουβέντα (και, ξέρεις τώρα πόσο «δύσκολο» είναι να πιάσεις την κουβέντα στους καριώτες), και πες-πες, τους κατάφερναν να κάτσουν, να πιούν, να φάνε μαζί και να χαρίσουν τις ιστορίες τους.  Έτσι πείστηκε ένας παππούς που περπατούσε υπέροχα, τρείς φιλενάδες, μεγαλοκοπέλες που καφενέδιζαν, και μια ιταλο-γαλλίδα που αποφάσισε να τελειώσει τη ζωή της εκεί. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια τρίτη Ικαρία, το νησί της παράστασης.

Η παραμονή τους εκεί κράτησε περίπου μια βδομάδα. Στο διάστημα αυτό η ομάδα έδεσε, έγινε πια οικογένεια. Οι μέχρι τότε καταγεγραμμένες διηγήσεις ζωντάνεψαν διαφορετικά, τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών έγιναν οικεία και τα μέρη, έπαψαν να είναι ονόματα, πήραν σχήμα και θέση. Και οι ίδιοι οι ηθοποιοί ανέπτυξαν κώδικες εσωτερικούς, στενούς δεσμούς και κοινούς ρυθμούς. Αναπόφευκτα ρυθμούς Ικαρίας.

Το επόμενο βήμα ήταν να στηθεί η παράσταση, αυτή καθεαυτή. Οι ιστορίες ήταν πιά πάρα πολλές και έπρεπε να γίνει μια διαλογή, το οποίο αποδείχτηκε κομματάκι δύσκολο. Για να καταλάβεις, ακόμα και σήμερα δεν είναι απολύτως σίγουρο ποιες ιστορίες τελικά είναι αυτές που αποτελούν το έργο. Συνολικά πάντως, 20-25 ιστορίες θα συνθέσουν το τελικό αποτέλεσμα που θα διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα.

Συνολικά στον θίασο συμμετέχουν 12 ηθοποιοί (Άκης Φιλιός, Κώστας Γάκης, Ανθή Φουντά, Αθηνά Μουστάκα, Μελίνα Λεφαντζή, Κατιάνα Λαγουδάκη, Σοφία Ρούσσου, Ανδρέας Ψήλλιας, Κίμωνας Δούσης, Στέλιος Γιαννακός, Γιώργος Ιωσηφίδης, Νατάσα-Φαίη Κοσμίδου). Αν και, φυσικά, δεν συμμετέχουν όλοι σε όλες τις ιστορίες, ωστόσο, αλλάζουν πάρα πολλούς ρόλους. Κι αν λάβεις υπόψη ότι οι ιστορίες που αναπαρίστανται είναι τελείως διαφορετικές μεταξύ τους και εκτείνονται από την Τουρκοκρατία μέχρι σήμερα, η ποικιλία των χαρακτήρων, των καταστάσεων και των συναισθημάτων που καλούνται να ζωντανέψουν είναι τεράστια. Αν το σκεφτείς, είναι πολύ δύσκολο αυτό, να μην μπλέκεται ο ένας χαρακτήρας με τον άλλο, η μια ιστορία να μην παρεισφρέει μέσα στην άλλη, να μην «ξαβάφουν» η μία πάνω στην άλλη. Όμως η «παραμονή» στην κάθε ιστορία είναι μικρή, γρήγορη, επιτρέπει την μετάπτωση και την αλλαγή. Και οι ίδιοι βλέπουν τους εαυτούς τους, στην συγκεκριμένη περίπτωση, σαν παραμυθάδες, που πρέπει να πούν μια ιστορία με τον πιο απολαυστικό και πειστικό τρόπο, και, αμέσως, να την αφήσουν πίσω και να περάσουν στην επόμενη.

Όταν τους ρωτάω ποιο είναι το συνδετικό στοιχείο ανάμεσα σε όλες τις ιστορίες που διάλεξαν (πέρα, προφανώς, του γεγονότος ότι αφορούν την Ικαρία), ποιος είναι ο παράγοντας που βάρυνε περισσότερο στην επιλογή τους, η απάντηση είναι αναπάντεχα τρυφερή: όλες, με τον ένα τρόπο ή τον άλλο, έχουν να κάνουν με την καλοσύνη. Κι όχι μόνο οι χαρούμενες. Ίσως δε, κυρίως οι στενάχωρες.

Κι η Ικαρία; Είναι η Ικαρία του αστικού μύθου; Του πρωτευουσιάνικου κλισέ; Του ενθουσιώδη ξένου που μαγεύεται από το (αμφιλεγόμενο) φολκλόρ; Μμμ, ίσως, λίγο. Μόνο εκεί που όντως ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, δοσμένη, όμως, με τρόπο άλλοτε περιπαιχτικό, άλλοτε πιο σοβαρό, πάντοτε με αγάπη. Όπως δηλαδή θα περίμενες αν τη δουλειά την έχει αναλάβει καριώτης.

Και πώς είναι να ξέρεις ότι τις ιστορίες που θα παίξεις μπορεί να τις δούν οι άνθρωποι που πραγματικά τις έζησαν; Πώς κάποιοι από τους πρωταγωνιστές σου θα κάθονται λίγα μέτρα από τη σκηνή και θα βλέπουν τον εαυτό τους, τις αγάπες τους και τους θυμούς τους στα σώματα άλλων; Γνωρίζοντας ότι οι ιστορίες αυτές είναι αληθινές, συνέβησαν, άφησαν πραγματικά σημάδια πίσω τους; Από τη μία η ευθύνη είναι μεγάλη. Θες να ευχαριστήσεις, να ικανοποιήσεις, να μείνεις πιστός στο βίωμά τους. Από την άλλη όμως, έχεις την υποχρέωση να δημιουργήσεις μια αλήθεια δικιά σου, αυτή του δημιουργού, του ηθοποιού, που θα δώσει τη δική του ζωή, τη δική του διάσταση και αυτό είναι μια αίσθηση απελευθερωτική.

Κι από την άλλη, οι συγγραφείς των ιστοριών ή ακόμα καλύτερα οι αυθεντικοί πρωταγωνιστές τους, θα έχουν την τύχη να έρθουν αντιμέτωποι με τελείως πρωτόγνωρα συναισθήματα. Πως άραγε εκλαμβάνουν τις ιστορίες τους οι αναγνώστες/ακροατές τους; Πως τις βιώνουν, πως τις αισθάνονται; Και πως είναι να ξαναβλέπεις γεγονότα της ζωής σου, μερικές φορές χρόνια ατελείωτα μετά, να τα ξαναζείς και να αναγνωρίζεις σ’ αυτές ένα κομμάτι σου που ίσως και να είχες λίγο ξεχάσει.

Το στήσιμο της παράστασης είναι τέτοιο που δεν ξέρεις πως θα εξελιχθεί. Ποτέ δεν είσαι έτοιμος για τα συναισθήματα που θα προκληθούν από την επόμενη ιστορία. Πολλές φορές δε, ξεγελάνε και καταλήγουν αλλιώτικα απ’ ό,τι περίμενες. Χωρίς να θέλω να προδώσω το περιεχόμενο των ιστοριών, κάθε μια είναι τελείως διαφορετική από την άλλη. Κάποιες είναι ερωτικές, κάποιες πολιτικές, κάποιες χιουμοριστικές και κάποιες βυθισμένες σε ανείπωτη θλίψη. Και κάθε ηθοποιός δοκιμάζεται σε τόσο ανόμοιους ρόλους, πολλές φορές αναπάντεχους ακόμα και για τους ίδιους, τεστάροντας τις αντοχές και τα όρια τους και αναγκάζοντάς τους να εφεύρουν νέους τρόπους να προσεγγίζουν την τέχνη τους. Γιατί όλη αυτή η διαδικασία, που τελικά κατέληξε στην παραγωγή αυτής της παράστασης, είναι κατ’ αρχάς εκπαιδευτική για τους συμμετέχοντες στο σεμινάριο.

Η εκπαιδευτική αυτή διάσταση της όλης διαδικασίας, της πολύμηνης ενασχόλησης με την Ικαρία και τις Ιστορίες της, αποδεικνύεται πολύ ενδιαφέρουσα. Όλοι οι ηθοποιοί που πήραν μέρος στο σεμινάριο και κατ’ επέκτασιν στην παράσταση, αντιμετώπισαν το θέμα κυρίως βιωματικά, προσπαθώντας να ενσωματώσουν όσο περισσότερη πληροφορία ήταν δυνατόν. Το γεγονός ότι ο καθένας ήταν υπεύθυνος για την αλίευση ιστοριών, αλλά και για τη σύνθεση του σεναρίου και την αρχική του σκηνοθεσία, τους «ανάγκασε» να έρθουν σε πολύ προσωπική επαφή με το υλικό, να ασκηθούν σε «εργασίες» που μέχρι τώρα δεν είχαν ποτέ ξανακάνει. Και ο κάθε ένας από τους συμμετέχοντες προσεγγίζει τόσο διαφορετικά το θέμα του, που εν τέλει, λειτουργούν συμπληρωματικά. Και ενώ όλοι δρούσαν ανεξάρτητα, φέρνοντας το «δικό» τους κομμάτι, σφραγισμένο από την προσωπική τους θέαση των πραγμάτων, τελικά το αποτέλεσμα είναι εξωστρεφές και ανοιχτό.

Η σκηνοθεσία και η μουσική επένδυση της όλης παράστασης είναι του Άκη Φίλιου, ο οποίος συμμετέχει στην παράσταση και ως ηθοποιός. Με την καθοδήγηση του Κώστα Γάκη οι διαφορετικές και ανεξάρτητες ιστορίες ενοποιούνται σε ένα συνεκτικό αφηγηματικό σύνολο, με αρχή, μέση και τέλος. Τα κουστούμια και τα σκηνικά είναι απλά και «ελαφρά», χωρίς να προδίδουν συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, θα μπορούσαν να ανήκουν παντού. Η κάθε ιστορία, με το λόγο και το χρώμα της μόνο, τοποθετείται στο δικό της πλαίσιο. Άλλωστε, μερικές φορές αυτά τα συγκεκριμένα στοιχεία μπορεί να είναι λεπτομέρειες χωρίς καμία σημασία.

Όπως είναι φυσικό, δικαιωματικά, το πρώτο ανέβασμα του έργου θα γίνει στην Ικαρία σε λίγες μέρες. Συγκεκριμένα θα πραγματοποιηθούν τέσσερις παραστάσεις, στην Πηγή, στον Εύδηλο, στην Ακαμάτρα και στον Χριστό. Όσοι δεν είμαστε Ικαρία τις πρώτες μέρες του Ιουλίου, θα μπορέσουμε να τη δούμε στην Αθήνα τον Οκτώβρη. Εσείς που θα είστε, όμως, να πάτε, και να μας πείτε αν είδατε την ιστορία σας!

Η κουβέντα κράτησε σχεδόν δυόμιση ώρες. Και αν δεν είχανε πρόβα την ίδια ώρα, ακόμα εκεί θα ΄μασταν. Και πρέπει να σου πω ότι οι ηθοποιοί είναι τελικά ντροπαλά πλάσματα, τουλάχιστον όταν τους βάζεις να μιλάνε για τους εαυτούς τους. Και η αλήθεια είναι ότι από ένα σημείο κι έπειτα, νομίζω ότι δεν έπαιρνα πια εγώ τη συνέντευξη, οι ρόλοι είχαν αλλάξει λίγο. Έτσι βρέθηκα να «μαρτυράω» παραλειπόμενα από τις δικές μου ιστορίες, να μιλάω για τα δικά μου καλοκαίρια στο νησί και για τη γιαγιά μου (το σήμα κατατεθέν του Τραπάλου). Αν και τους έβαλα να πάρουν όρκο πως τίποτα από αυτά δεν θα αναπαραχθεί επί σκηνής, μια μικρή ανησυχία με τρώει. Πρέπει οπωσδήποτε να δώ την παράσταση!

Ρωξάνα Θεοδώρου
roxana.theodorou@gmail.com

Διαβάστε τις ελεύθερες πτήσεις της Ρωξάνας Θεοδώρου.

Διαβάστε περισσότερα για τις παραστάσεις του Θα σου πω μια Ιστορία που τη λένε... Ικαρία!

Παραστάσεις στην Ικαρία από 02/07/17 έως 05/07/17 και ώρα 21:00 μμ
2/7  Εύδηλος        Γυμνάσιο
3/7  Πηγή             Πέτρινο θεατράκι
4/7  Ακαμάτρα     Πλατεία χωριού
5/7  Ράχες            Αίθουσα εκδηλώσεων

Είσοδος ελεύθερη

Διδασκαλία : Κώστας Γακης, Αθηνά Μουστακα
Σκηνοθεσία και πρωτότυπη μουσική :Άκης Φιλιος
Συνεργασία στη σκηνοθεσία : όλος ο θιασος

Με την υποστήριξη του  Ikariamag.gr