Είναι γνωστή η αγάπη των Καριωτών για το νησί τους. Ναι, ναι, όλοι αγαπούν τον τόπο τους, αλλά εμείς έχουμε μια εμμονή παραπάνω, ή τουλάχιστον, έτσι λέει ο κόσμος. Τι γίνεται, όμως, όταν πράξεις ουσιαστικού ενδιαφέροντος και αγάπης στην Ικαρία γίνονται από "ξένους"; Ξενομερίτες που κανένα συμφέρον δεν έχουν από το νησί, που μπορεί να μην ξανάρθουν (αν και, μεταξύ μας, δε γίνεται να μην ξανάρθεις, γίνεται;), που ούτε περιουσίες έχουν, ούτε μαγαζιά, ούτε οικογένειες.

Ε, λοιπόν, τότε τα πράγματα γίνονται πολύ ενδιαφέροντα.

Η Βίκυ Κατεχάκη στο πρόσφατο άρθρο της «Εθελοντές αναδεικνύουν κρυμμένα μονοπάτια στα ελληνικά νησιά» στην Καθημερινή καταγράφει τις πολύχρονες προσπάθειες της φυσιολατρικής ομάδας «Βριλησσός» να αποκαταστήσει και να αναδείξει τα ξεχασμένα μονοπάτια της ελληνικής υπαίθρου.

Σε επικοινωνία του ikariamag.gr με τη δημοσιογράφο, μας ανέφερε ότι η τύχη τα ‘φερε και τούς συνάντησε την πρώτη μέρα των δικών της διακοπών και τελευταία των δικών τους. Γιορτάζανε το τέλος άλλης μιας επιτυχημένης αποστολής, στους Φούρνους και στη Θύμαινα αυτή τη φορά. Όπως είπαν στη συνέντευξή τους, μέχρι πρότινος στο νησί δεν υπήρχε κανένα καταγεγραμμένο περιπατητικό μονοπάτι. Μέσα σε εννιά ημέρες, όμως, οι εθελοντές της ομάδας, κατάφεραν να καθαρίσουν, να σηματοδοτήσουν, να αναδείξουν και να καταγράψουν ψηφιακά, μέσω του Google Earth (διαδικασία που ακολουθούν σε όλες τις περιπτώσεις), τρία παλιά μονοπάτια, καθιστώντας τα έτσι προσβάσιμα τόσο στους ντόπιους, όσο και στους ξένους επισκέπτες του νησιού.

Η συντήρηση των παλιών μονοπατιών είναι μια εργασία απαιτητική και δύσκολη. Σε πάρα πολλά μέρη στην Ελλάδα, εκεί που παλιότερα υπήρχε πλήθος μονοπατιών που συνέδεαν τους διάφορους προορισμούς, σήμερα έχουν χαθεί, καθώς τα οδικά δίκτυα επεκτείνονται, ο κόσμος περπατάει πολύ λιγότερο, η βασική ανάγκη η οποία εξυπηρετούσαν έχει εκλείψει, με αποτέλεσμα να ξεχνιούνται και  να παραμελούνται πλήρως. Όμως, τα μονοπάτια είναι εξαιρετικά χρήσιμα, καθώς βοηθούν στη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, ευνοούν την επαφή του ανθρώπου με τη φύση, ειδικά σε μέρη που ακόμη παραμένουν σχετικά ανέπαφα από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Ταυτόχρονα, μπορούν να αναδειχθούν σε σημαντικό οικονομικό παράγοντα για τις τοπικές οικονομίες, καθώς προσελκύουν πλήθος φυσιολατρών επισκεπτών. Τέλος, η ύπαρξη των μονοπατιών και η χρήση τους από τους περιπατητές μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας και στη μακροζωία. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως οι Ικαριώτες, που τώρα φημίζονται για τον μακρύ τους βίο, τότε συνήθιζαν να περπατούν πολλά χιλιόμετρα καθημερινά, είτε για να πάνε στα ζώα και στα χωράφια τους, είτε για να επισκεφτούν φίλους και συγγενείς.

Η ομάδα «Βριλησσός», όντας στην ουσία ορειβατικός σύλλογος, αναγνωρίζει την αξία των μονοπατιών και έχει πραγματοποιήσει πολλές εξορμήσεις σε νησιά της Ελλάδας με σκοπό την συντήρηση και την ανάδειξή τους. Γνωρίζοντας πως η δραστηριότητά τους ξεκίνησε από την Ικαρία το 2005, το ikariamag.gr επικοινώνησε μαζί τους, και συγκεκριμένα με τον κο. Διαμαντή Παπαδόπουλο, ώστε να μάθουμε περισσότερα.

Όλα ξεκίνησαν το 2004, όταν η ομάδα είχε επισκεφτεί την Ικαρία για πεζοπορία. Εκεί, γνώρισαν τον δήμαρχο Ραχών, Φανούρη Καρούτσο, και πάνω σε μια κουβέντα τού είπαν πως είναι πολύ όμορφο το νησί του, αλλά τα μονοπάτια του ήταν πιά αδιάβατα. Έτσι, μεταξύ αστείου και σοβαρού, τους απάντησε «Ε, ελάτε να τα καθαρίσετε».

Την επόμενη χρονιά κιόλας, ήρθαν!

Τον Αύγουστο του 2005, σε συνεργασία με τον Δήμο Ραχών και τοπικούς συλλόγους πραγματοποίησαν την πρώτη τους αποστολή με σκοπό τον καθαρισμό, την αποκατάσταση και τη σηματοδότηση των μονοπατιών στη διαδρομή από τον Προφήτη Ηλία στις Ράχες προς τα Ραξούνια, και τα Διπλοπόταμα, για να καταλήξουν στη Λουπάστρα. Εκείνη τη χρονιά είχαν και την πρώτη τους γνωριμία με τον Άγγελο Καλοκαιρινό, ο οποίος είχε δημιουργήσει και τους πρώτους χάρτες μονοπατιών 20 χρόνια νωρίτερα, συντηρώντας ένα μικρό δίκτυο από αυτά. Η βοήθεια του κου Καλοκαιρίνου ήταν πάρα πολύ σημαντική και έδωσε στην ομάδα τις πληροφορίες που χρειάζονταν ώστε να πραγματοποιήσουν κι εκείνοι το δικό τους έργο, αλλά και να το συνεχίσουν τις χρονιές που ακολούθησαν.

Το 2006, λοιπόν, πάλι σε συνεργασία με τον Δημό Ραχών καθάρισαν και σηματοδότησαν το μονοπάτι από τις Ράχες προς τη Μεσαχτή, καθώς και εκείνο στο οροπέδιο του Μαγγανίτη. Επίσης, πραγματοποίησαν καθαρισμό του φαραγγιού στο Να στις εκβολές του ποταμού. Τέλος, το 2007, το Πάσχα αυτή τη φορά, διαμορφώθηκε χώρος υπαίθριας διαμονής οργανωμένων ομάδων, στο μικρό παλιό λατομείο που βρίσκεται σε δημοτική έκταση κοντά στο κέντρο του οικισμού Χριστού Ραχών. Από το καλοκαίρι του 2007 και ύστερα η ομάδα έχει επισκεφτεί, σε ανάλογες αποστολές, τη Σκιάθο, την Κέρκυρα, τη Νάξο, τη Ρόδο και πολλά άλλα μέρη.

Αντίθετα, πάντως, απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς, οι τοπικές κοινωνίες συνήθως τους αντιμετωπίζουν πολύ επιφυλακτικά. Τουλάχιστον, αρχικά. Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα, κάποιες φορές, η έννοια του εθελοντισμού και της ανεξάρτητης ιδιωτικής πρωτοβουλίας, προκαλεί το μειδίαμα και τη δυσπιστία. Σύντομα, όμως, συνειδητοποιούν πως έργα σαν αυτά που πραγματοποιεί ο «Βριλησσός», μόνο όφελος μπορούν να φέρουν και εν τέλει, ένα μέρος τουλάχιστον, συνδράμουν στην προσπάθειά τους. Άλλωστε, η βοήθεια που έχουν ανάγκη δεν έχει να κάνει τόσο με την εργασία αυτή καθ’ εαυτή (σκαψίματα, καθαρισμούς κλπ), αλλά περισσότερο με παροχή σημαντικών πληροφοριών για την ιστορία του κάθε τόπου, με ξεναγήσεις από ανθρώπους που γνωρίζουν καλά την κάθε περιοχή και με ενημέρωση για τα σωστά τοπωνύμια, ώστε οι χάρτες που τελικά θα δημιουργηθούν να είναι ακριβείς και κατατοπιστικοί.

Στην Ικαρία, τέτοιου είδους πολύτιμη βοήθεια παρείχε στην ομάδα ο Νίκος Αφιανές, ο οποίος ξενάγησε τα μέλη της ομάδας, μοιράστηκε μαζί τους την ιστορία του Πράμνιου Οίνου και τους έβαλε για τα καλά στο πνεύμα του νησιού.

Η επιλογή του τόπου τον οποίο θα επισκεφτούν δεν είναι πάντα εύκολη. Αν και όλη η Ελλάδα, θεωρητικά, διαθέτει υπέροχες διαδρομές και μονοπάτια που περιμένουν να ξανα-ανακαλυφθούν, η αλήθεια είναι πως χρειάζεται μια υποτυπώδης, έστω, συνεργασία σε τοπικό επίπεδο. Χρειάζεται να υπάρχει κάποιου είδους σύνδεσμος με τον τόπο, άνθρωποι διατεθειμένοι να στηρίξουν την ομάδα, αλλά και να συντηρήσουν το έργο της, αφού εκείνη αποχωρήσει.

Σιγά σιγά, βέβαια, γίνεται όλο και περισσότερο φανερό πως τα μονοπάτια αυτά έχουν σημασία και πως το ενδιαφέρον γι’ αυτά μεγαλώνει. Χαρακτηριστικό είναι πως από το 2005 και ύστερα, έχουν επισκεφτεί την Ικαρία όλοι οι μεγάλοι ορειβατικοί σύλλογοι της Ελλάδας, προσελκύοντας ένα είδος τουρισμού που δεν είχε γνωρίσει πρωτύτερα, σε αυτές τις διαστάσεις, με σεβασμό και αγάπη για τη φύση και την ιδιαίτερη μορφολογία του νησιού και που μπορεί να βοηθήσει τον τόπο να αναπτυχθεί. Και φυσικά, ας μην ξεχνάμε τη σπουδαία δουλειά του Ορειβατικού – Πεζοπορικού Συλλόγου Ικαρίας, του Συλλόγου του Φάρου και άλλων εθελοντών.

Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα πάτε στο νησί, ξεκλέψτε λίγο χρόνο και δοκιμάστε να περπατήσετε κάποιο από τα μονοπάτια του νησιού. Δείτε άλλη μια όψη της Ικαρίας που μπορεί να διαφέρει λίγο απ’ ό,τι ήδη ξέρουμε γι’αυτήν, αλλά που στην ουσία τη συμπληρώνει. Και που μας μεταφέρει, έστω για λίγο, στην εποχή των παππούδων μας, που ο βασικός τρόπος μετακίνησης και επικοινωνίας ήταν αυτές οι διαδρομές, ανάμεσα στα ρουμάνια και τις ρεματιές.

ikariamag.gr