Πριν λίγες ημέρες σας είχαμε παρουσιάσει την περίληψη (εδώ) του ομώνυμου κειμένου της Kristin Lawler για την Πολιτική της Λιτότητας και το Ικαριακό Όνειρο και σας είχαμε παραπέμψει και στο αμερικάνικο κείμενο (εδώ).

Σήμερα, σας παρουσιάζουμε ολόκληρο το κείμενο μεταφρασμένο (από την Μαρία Μπαρέλη - Γαγλία).

Η Kristin Lawler είναι Επίκουρος Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Κολέγιο του Mount Saint Vincent  και συγγραφέας του The American Surfer: Radical Culture and Capitalism (Routledge, 2011) Το blog  Slackerpolitics εξετάζει την λαϊκή κουλτούρα και την πολιτική από μια αριστερή ελευθεριακή προοπτική.

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η Kristin Lawler θα είναι προσκεκλημένη στο Mataroa που θα γίνει το επόμενο καλοκαίρι στην Ικαρία με Χορηγό Επικοινωνίας του οποίου είναι το ikariamag.gr. Το περσινό αναβλήθηκε λόγω εκλογών αλλά μπορείτε να διαβάσετε γι’ αυτό εδώ.

ikariamag.gr

16 Νοεμβρίου, 2012

Ως μακροχρόνια θαυμάστρια της διάστασης του ελεύθερου χρόνου του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, πάντα ενθουσιάζομαι όποτε αυτή φτάνει στις οθόνες του ραντάρ των Αμερικάνων που, όπως είναι ξεκάθαρο, συγκριτικά εργάζονται θλιβερά πιο πολύ. Πολύ συχνά, κατασκευάζονται εικόνες της Ευρώπη στο πλαίσιο ενός ζοφερού νέου λόγου περί «κοινής λογικής» για τον Ευρωπαϊκό τρόπο ζωής που λέει ότι είναι α) μη βιώσιμος αναχρονισμός και β) επίπονος και κάτι που οι Αμερικάνοι δεν θα ήθελαν ούτως ή άλλως. Όταν πιο εορταστικές εικόνες του Ευρωπαϊκού ελεύθερου χρόνου αναδύονται, θέλω να πιστεύω ότι οι Αμερικάνοι αναρωτιούνται γιατί δε μπορούν να έχουν αυτό που οι Ευρωπαίοι εργάτες έχουν πετύχει πιέζοντας- μακράς διαρκείας διακοπές, σχετικά λίγες ώρες δουλειάς, και τον γενναιόδωρο κοινωνικό μισθό που κάνει τον ελεύθερο χρόνο απολαυστικό και όχι στρεσογόνο. Και όταν οι Αμερικάνοι αρχίσουν να κάνουν τέτοιες ερωτήσεις στους εαυτούς τους, όλων των ειδών οι απελευθερωτικές δυνατότητες διανοίγονται. Στο πλαίσιο του τρέχοντος ηπειρωτικού (ενν.ευρωπαϊκού) αγώνα για τη λιτότητα, που περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο επιβάλλεται επιταχυνόμενα στον Ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, αυτές οι εικόνες και οι τρόποι που γίνονται αντιληπτοί εδώ στην Αμερική γίνονται ιδιαίτερα σημαντικοί. 

Αυτός είναι ο λόγος που η βοή γύρω από ένα πρόσφατο άρθρο ιδιαίτερα πράγματι ζέστανε τη καρδιά μου. Στις 24 Οκτωβρίου του 2012, το New York Times Magazine, έκανε το πορτραίτο ενός μικρού Ελληνικού νησιού όπου, όπως προτείνει ο τίτλος, «Οι άνθρωποι Ξεχνούν να Πεθάνουν». Ο συγγραφέας ερευνά την εξαιρετική υγεία και τη μακροζωία των κατοίκων του νησιού της Ικαρίας, και βρίσκει ότι το μυστικό τους είναι αρκετά απλό -εκτός από το ότι έχουν μια δίαιτα που βασίζεται σε φυτά, είναι πλούσια σε όσπρια, είναι τοπική και γενικά βιολογική, οι κάτοικοι της Ικαρίας είναι απίστευτα χαλαροί.

Οι Ικαριώτες δεν έχουν ξυπνητήρια: απλά ξεκινούν την ημέρα τους όταν ξυπνούν. Εργάζονται με έναν ράθυμο ρυθμό και κάνουν μεγάλα διαλλείματα για να γευματίσουν και παίρνουν μεσημεριανούς ύπνους. Τα γεύματα είναι πάντα μια περίσταση για κοινωνικοποίηση και κρασί. Η ζωή, σύμφωνα με αυτό το προφίλ, είναι σχετικά ανέμελη και γεμάτη με τις απολαύσεις των φίλων και της οικογένειας. Η σχέση των Ικαριωτών με το χρόνο είναι το πολικό αντίθετο με τη δική μας- ενώ στον «αναπτυγμένο» κόσμο, η αφαίρεση του ρολογιού κυριαρχεί στη απτή πραγματικότητα της κάθε στιγμής, στην Ικαρία, είναι το αντίθετό του. Ένας τυπικός κάτοικος παρατίθεται:

“Οι άνθρωποι μένουν ξύπνιοι ως αργά εδώ…ξυπνάμε αργά και πάντα παίρνουμε υπνάκους. Δεν ανοίγω καν το γραφείο μου πριν τις 11 το πρωί γιατί κανείς δεν έρχεται νωρίτερα». Ήπιε μια γουλιά από το κρασί του. «Πρόσεξες ότι κανείς εδώ δε φορά ρολόι;» Κανένα ρολόι δε δουλεύει σωστά. Όταν καλείς κάποιον για φαί, μπορεί να έρθει στις 10 το πρωί ή στις 6 το απόγευμα. Απλά δε μας νοιάζει το ρολόι εδώ.» (Πηγή)

Το άρθρο τονίζει ότι ο τυπικός Καριώτης δεν έχει βιώσει ποτέ στη πραγματικότητα το άγχος του να αργεί.

Με όρους της απίστευτης μακροζωίας του Ικαριώτικου πληθυσμού, υπάρχει ένας αριθμός συνυφασμένων παραγόντων: η άσκηση και υγιεινή διατροφή είναι αναπόσπαστα στοιχεία της καθημερινής ζωής, ένα αίσθημα κοινοτικής συνοχής δεν αφήνει κανέναν στο έλεος της απομόνωσης και της μοναξιάς (αντίθετα από τις Η.Π.Α. όπου αποθηκεύουμε τους γέροντές μας σε θλιβερούς θαλάμους), όλοι κάνουν κήπους και περπατούν πολύ, αλλά ακόμα πιο σημαντικό νομίζω είναι το απλό γεγονός ότι η κύρια επιδίωξη των Ικαριωτών φαίνεται ότι είναι το να απολαμβάνουν τη ζωή. Ενώ για τους Ικαριώτες το να ευχαριστιούνται- να χαλαρώνουν, να τρώνε και να πίνουν κρασί μαζί με φίλους, να χορεύουν- είναι το επίκεντρο της ζωής τους, οι Αμερικάνοι έχουν αποδεχτεί την ιδέα ότι η χαλάρωση και η ευχαρίστηση πρέπει να είναι περιθωριακές σε σχέση με το πραγματικό επίκεντρο της ζωής, την μισθωτή εργασία και τα σχετικά με αυτή άγχη.

Οι διαφοροποιητικές συνέπειες με όρους υγείας και ευτυχίας είναι ξεκάθαρες- το άρθρο ξεκινά με την ιστορία ενός Ικαριώτη μετανάστη στις Η.Π.Α. που του είχαν διαγνώσει καρκίνο των πνευμόνων σε τελικό στάδιο, επέστρεψε πίσω στο νησί, σταμάτησε να αγχώνεται και άρχισε να κάνει παρέα με τους παλιούς του φίλους, και ξανακέρδισε την υγεία του. Εδώ στις Η.Π.Α., βλέπουμε αυτό το είδος του τρόπου ζωής ως «μη ρεαλιστικό». Αυτό που είναι ρεαλιστικό για τους Αμερικάνους, ωστόσο, είναι στη πραγματικότητα αρκετά παράλογο- υπερβολική δουλειά, άγχος, και μια επιδημία αποτρέψιμης αρρώστιας. Ίσως είναι η ώρα να ξανασκεφτούμε τον ορισμό μας για το τι είναι ρεαλιστικό.

Το άρθρο για την Ικαρία στάλθηκε σε πολλά e-mail και συζητήθηκε πολύ, και ο τομέας των ευκατάστατων, παθιασμένων με τη διατροφή Αμερικανών, πολύ γρήγορα άρχισε να καταναλώνει άλλα άρθρα, όπως «Πώς να τρώτε σαν Ικαριώτης». Και παρά το ότι σχεδόν όλοι οι διαδικτυακοί σχολιασμοί ωραιοποιούσαν νοσταλγικά τον φαινομενικά ειδυλλιακό, προ-μοντερνικό τρόπο ζωής, ούτε ένας σχολιαστής δεν έκανε τη σύνδεση ανάμεσα στον Ικαριώτικο τρόπο ζωής και τον αγώνα που αυτή τη στιγμή μαίνεται στην Ελλάδα.

Πράγμα που είναι περίεργο, με δεδομένο ότι είναι μια πιο μοντέρνα και κοσμοπολίτικη εκδοχή αυτού του είδους του χαλαρού τρόπου ζωής που αναγνωρίζεται στο άρθρο της Ικαρίας που είναι ακριβώς ο στόχος της Ευρωπαϊκής τραπεζιτικής τρόικας (η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και το Δ.Ν.Τ.)) και των παράφρονα καταδικαστικών πολιτικών της λιτότητας. Την ίδια εβδομάδα που το άρθρο της Ικαρίας κυκλοφόρησε, η κάλυψη του New York Times για την ελληνική κρίση περιελάμβανε την ιστορία της προσπάθειας της τρόικας να συνδέσει τις αλλαγές του Ελληνικού εργατικού νόμου με ένα νέο γύρο της αποκαλούμενης «βοήθειας» από την Ε.Κ.Τ. (85% από την οποία πάει στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, όχι στους ανθρώπους που εξαναγκάζονται να πληρώσουν γι’ αυτό). Σε αντάλλαγμα των δισεκατομμυρίων ευρώ που κρατούν την Ελλάδα δεμένη με τους Ευρωπαίους δανειστές της, η κυβέρνηση εξακολουθεί να ξεπουλά τους δημόσιους πόρους, να φορολογεί, να αυξάνει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, να περικόπτει συντάξεις και δημόσιες υπηρεσίες, και να «βελτιστοποιεί» τους «ανελαστικούς» εργασιακούς νόμους που εμποδίζουν τη χώρα από το να είναι «ανταγωνιστική».

Εν μέσω θερμών διαπραγματεύσεων που τρέχουν μεταξύ Ελληνικής κυβέρνησης (που έχει τον τίτλο της αριστερίζουσας μετά τις περσινές καλοκαιρινές εκλογές) και τρόικας, ο Ελληνικός λαός εξακολουθεί να διαδηλώνει και να αντιστέκεται. Δυστυχώς, ο Αμερικανικός λαός, δυνητικοί σύμμαχοι παρομοίως υποκείμενοι σε πολιτικές λιτότητες του δημόσιου τομέα και των επιταγών της «ανταγωνιστικότητας» του ιδιωτικού τομέα (που είναι γνωστές επίσης ως κερδοφορία των πολυεθνικών και των τραπεζών), μοιάζει να χαύονται την ανάλυση των τραπεζιτών για την κρίση στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα με αυτή την ανάλυση, οι Έλληνες, που διαδηλώνουν στους δρόμους και εξεγείρονται ενάντια σε αυτή τη τιμωρία, γίνονται κάπως παράλογοι. Αυτή η λογική επιμένει στο ότι πρέπει να σταματήσουν να παραπονιούνται, να το χωνέψουν, και να πέσουν με τα μούτρα στη δουλειά.

Δεν είναι απρόσμενο: όλες οι «γνήσιες», υποτίθεται δίχως προκατάληψη πηγές ειδήσεων προσεγγίζουν το ζήτημα με τον ίδιο τόνο απαξίωσης για τους Έλληνες, που, σύμφωνα με αυτή τη ρητορική, προκάλεσαν στη πραγματικότητα ολόκληρη την Ευρωπαϊκή κρίση με τους τεμπέλικους, ακόλαστους τρόπους τους. Σύμφωνα με την ιστορία που λένε οι New York Times, το NPR, και τα υπόλοιπα κυρίαρχα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωζώνη με ψέματα, δανείστηκε πέρα από τις δυνάμεις της, εξανέμισε όλα τα λεφτά, και τώρα είναι στους δρόμους αρνούμενη να δουλέψει για να ξεχρεώσει.

Αυτή η ιστορία, ενός τεμπέλικου και ανεύθυνου πολιτισμού, λέγεται καλύτερα από τον με μεγάλη επιρροή και χωρίς βάρος, Michael Lewis, στον βιβλίο του Boomerang: Ταξίδια στον Νέο Τρίτο Κόσμο. Το κεφάλαιο του που αναφέρεται στην Ελλάδα, με τον υποτιμητικό τίτλο «Και Αυτοί Εφηύραν τα Μαθηματικά», αναγνωρίζει την Ελληνική ανεντιμότητα και τον υπερδανεισμό ως το πρόβλημα, και ως τη μόνη λύση να ριχτούν οι Έλληνες στη δουλειά για να πληρώσουν τα σπασμένα: «Αλλά αυτή η ερώτηση για το αν η Ελλάδα θα ξεπληρώσει τα χρέη της είναι στη πραγματικότητα η ερώτηση για το αν η Ελλάδα θα αλλάξει τον πολιτισμό της, και αυτό θα συμβεί μόνο αν οι Έλληνες θέλουν να αλλάξουν». Ο Lewis αποκαλεί αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα στην αυγή της κρίσης μια «ολική ηθική κατάρρευση» της κοινωνίας και καταλήγει στο κεφάλαιο με ένα κρεσέντο πατερναλιστικής σαχλαμάρας: «Ακόμα κι αν είναι τεχνικά δυνατό για αυτούς τους ανθρώπους να ξεπληρώσουν τα χρέη τους, να ζήσουν σύμφωνα με τις δυνάμεις του, και να ανακτήσουν μια καλή φήμη μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν τους εσωτερικούς πόρους να το κάνουν; Ή έχουν χάσει την ικανότητά τους να αισθάνονται συνδεδεμένοι με οτιδήποτε βρίσκεται έξω από τους μικρούς τους κόσμους και θα προτιμούσαν να ξεφορτωθούν τις υποχρεώσεις τους;»

Η μόνη μεγάλη πρόκληση σε αυτή την ενοχλητική και επιζήμια ρητορική στα κυρίαρχα μίντια έχει έρθει από έναν αξιόπιστο Κεϋνσιανό αριστερίζων οικονομολόγο και αρθρογράφο της NYT, τον Paul Krugman, ο οποίος, πολύ καίρια, διορθώνει τη ρητορική που αφορά την ευθύνη των Ευρωπαϊκών τραπεζών για τη κρίση στην Ελλάδα, αλλά αφήνει τον Ελληνικό πολιτισμό τελείως έξω από το θέμα. Και εμένα μου φαίνεται ότι ο πολιτισμός των Ελλήνων εργαζομένων είναι ακριβώς το θέμα.

Και παρά το ότι Krugman παίρνει λανθασμένα τον λόγο των λαγωνικών της λιτότητας για το ότι αυτές οι πολιτικές είναι θεραπευτικές και όχι πειθαρχικές- ακόμα και μπροστά στη πραγματικότητα του ότι η λιτότητα πράγματι αυξάνει το Ελληνικό χρέος συρρικνώνοντας την οικονομία- τονίζει μερικά από βασικά στοιχεία που πρέπει όλοι να καταλάβουν, πρώτα και κύρια ότι:

Δεκαπέντε χρόνια πριν η Ελλάδα δεν ήταν παράδεισος, αλλά δεν ήταν και σε κρίση. Η ανεργία ήταν υψηλή αλλά όχι καταστροφική, και το έθνος λίγο πολύ εκπλήρωνε τις υποχρεώσεις του στις διεθνείς αγορές, κερδίζοντας αρκετά από εξαγωγές, τουρισμό, ναυτιλία και άλλους πόρους για να πληρώσει λίγο πολύ για τις εισαγωγές της. (Πηγή)

Με άλλα λόγια, πριν οι κεντρικοί τραπεζίτες της Γερμανίας και της Γαλλίας αποφασίσουν ότι μπορούν να βγάλουν χρήματα φέρνοντας την Ελλάδα και άλλες ώριμες Ευρωπαϊκές χώρες στον Ευρώ, η Ελλάδα ήταν μια χαρά. Η ανεργία ήταν σχετικά υψηλή, αλλά η ανεργία είναι πολύ λιγότερο απειλητικό θέμα όταν διευρυμένες οικογένειες ζουν μαζί, οι κρατικές συντάξεις είναι γενναιόδωρες, και τα «άνεργα νιάτα» πίνουν ευτυχισμένα τον καφέ τους σε μια καφετέρια με τους φίλους τους όλη μέρα. Ο «Ελληνικός πολιτισμός» απλά δεν ήταν κανενός το πρόβλημα: στη πραγματικότητα ήταν μεγάλη τουριστική ατραξιόν. Η χώρα είχε βασικά αρκετά για να πληρώσει για τις υποχρεώσεις της και να διανείμει το πλεόνασμά της όπως καθόριζε η εσωτερική ταξική πάλη. Που ήταν, με δεδομένη την μαχητικότητα της Ελληνικής εργατικής τάξης,  αρκετά γενναιόδωρη (ενν.η διανομή του πλεονάσματος) όσον αφορά τους ανθρώπους. Αυτό δεν ήταν δουλειά κανενός άλλου, μέχρι που η Ελλάδα μπήκε στο Ευρώ, πλημμύρισε φτηνό χρήμα, και το ξόδεψε. Τώρα, λέει η λογική, οι Έλληνες πρέπει να πληρώσουν για τις αμαρτίες τους.

Ο ανθρωπολόγος, και ένας από τους ζωτικούς διανοούμενους του κινήματος Occupy, David Graeber, στο βιβλίο του, Χρέος: Τα Πρώτα 5,000 χρόνια (2011), ξετυλίγει τους τρόπους με τους οποίους το χρέος έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά από αυτούς που έχουν την εξουσία για να πετύχουν δυο πράγματα: να κάνουν τους ανθρώπους να δουλέψουν και να δημιουργήσουν αγορές. Αυτό ήταν ιδιαίτερα αληθές για τις Ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές δυνάμεις που φορολογούσαν τους υπηκόους τους, αλλά η ανάλυση του Graeber εντοπίζει αυτή τη δυναμική στις οικονομικές απαρχές των ίδιων των αποικιοκρατικών δυνάμεων. Το χρέος πάντα χρησιμοποιούνταν ως μηχανισμός για να καθυποτάξει τους ανθρώπους.

Ο σημερινός υπέρογκος δανεισμός και τα επακόλουθά του, το στέρεμα της πίστωσης, λειτουργεί για να έχει ακριβώς αυτό το αποτέλεσμα. Όπως το χρέος του Τρίτου Κόσμου που προηγήθηκε, το Ελληνικό χρέος είναι ένα μέσο για να εξαναγκάσει τον Ελληνικό λαό να δουλέψει πιο σκληρά και περισσότερο τώρα που το Ευρώ έχει συνδέσει την εν πολλοίς αυτάρκη Ελληνική οικονομία πιο έντονα στις μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης. Το φτηνό χρήμα και η οικονομική ενσωμάτωση ενθάρρυνε την Ελλάδα να εισάγει όλων των ειδών τα νέα αγαθά, αλλά και βασικά αγαθά, όπως φαγητό που παραγόταν τοπικά, και η απόσυρση της πίστωσης από τις διεθνείς αγορές, όπως όλοι βλέπουμε σήμερα, έχει ως αποτέλεσμα το καταδικαστικό φορτίο της λιτότητας, το αντικείμενο της οποίας είναι διττό.
Πρώτον, η λιτότητα στους δημόσιους προϋπολογισμούς σημαίνει ότι οι δημόσιες υπηρεσίες γίνονται μη βιώσιμες οικονομικά και το ξεπούλημά τους στον ιδιώτη πλειοδότη μοιάζει ως η μόνη πιθανότητα (ακούγεται οικείο;). Από τα νερά μέχρι τα αεροδρόμια και τις κρατικές υπηρεσίες, οι Έλληνες πράγματι πιέζονται να πουλήσουν δημόσιους πόρους για να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Έτσι, δημιουργώντας υπερχρέωση σε αυτή τη περίπτωση και σε άλλες, είναι μια στρατηγική ιδιωτικοποίησης, που επιχειρεί να μετασχηματίσει τα δημόσια αγαθά σε ιδιωτικά κερδοφόρα. Δεύτερον, η τεχνητά-παραγόμενη σπάνη που οι πολιτικές λιτότητας επιφέρουν, λειτουργεί ως μέσο που εξαναγκάζει τους πληθυσμούς να εργάζονται όλο και πιο σκληρά. Η σπάνη τρέφει την απελπισία, και η απελπισία σκοτώνει τους πολιτισμούς σαν αυτόν της Ικαρίας, όπου οι άνθρωποι εργάζονται για να ζήσουν αντί να ζουν για να δουλεύουν. Έτσι η υπερχρέωση και η λιτότητα που συνεπάγεται, αφήνουν μόνο δυο πιθανότητες για τα υποκείμενά της: να σταματήσουν να ευχαριστιούνται τη ζωή και να αρχίσουν εσπευσμένα να δουλεύουν για να ξεχρεώσουν. Ή να αντισταθούν.

Υπό το φως όλου αυτού, η ανάλυση του Krugman για την Ελλάδα ως θύμα του Ευρώ, και η συνεπαγόμενη θέση του ενάντια στη λιτότητα, είναι πραγματικά μια καλοδεχούμενη διόρθωση στην ηθικολογία για τον Ελληνικό πολιτισμό, η οποία στέκει στη θέση της οικονομικής ανάλυσης στον Αμερικανικό κυρίαρχο τύπο. Μπορεί να βοηθήσει τους Αμερικάνους να κατανοήσουν ότι οι Έλληνες δεν έσπασαν την Ευρώπη- τουναντίον, η Ευρώπη έσπασε τους Έλληνες. Έτσι, δεν είναι αληθινά δίκαιο να απομυζούνται πληρωμές για τους βόρειους Ευρωπαίους δανειστές από τις πλάτες του Ελληνικού λαού.

Ωστόσο, η θέση του Krugman, κάνοντας ένα κλασσικό προοδευτικό λάθος, μειώνει την αξία της πολιτισμικής ερώτησης προκειμένου να αποφύγει να «κατηγορήσει το θύμα», αλλά εις βάρος της κατανόησης των σημαντικών όψεων του αγώνα. Ο ταξικός αγώνας, στην Ελλάδα και αλλού, μαίνεται μεταξύ της λογικής του κεφαλαίου από τη μια πλευρά και από την άλλη, την αντίθετη λογική της εργατικής τάξης, που ονειρεύεται μια ζωή στην Ικαρία, ανάμεσα σε άλλα πράγματα. Ο πολιτισμός είναι κεντρικό θέμα στην οικονομική μάχη που μαίνεται στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο: στη πραγματικότητα, η κουλτούρα του ελεύθερου χρόνου και της ευχαρίστησης και η αυτονομία των ανθρώπων πάνω στον δικό τους χρόνο είναι ακριβώς αυτό που αντίκειται στις επιταγές του κεφαλαίου να κάνουν κάθε στιγμή της ζωής και κάθε ύψιλον της ύπαρξης σε μέσο για τον σκοπό του κέρδους.

Η ιστορία του αγώνα ενάντια στη λιτότητα στην Ελλάδα, και η στάση που έπρεπε να έχουν Αμερικάνοι που είναι σε παρόμοια θέση απέναντι στην Ελληνική αντίσταση, μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα όταν σκεπτόμαστε πως οι έξυπνοι Ικαριώτες ευχαριστιούνται τις ζωές τους μαζί με φίλους, φαί, κρασί, και αρκετή ξεκούραση και ήλιο, και πόσο ηλίθιοι είμαστε εμείς, που σπαταλάμε τις πολύτιμες ζωές μας αγχωμένοι και δουλεύοντας μέχρι θανάτου. Το να έχεις κήπους για να παράγεις τη δική σου τροφή δεν είναι για όλους, και πολλοί από εμάς προτιμούμε την ζωή της μεγάλης πόλης από το παλιομοδίτικο χωριό. Αλλά αυτές είναι πολιτισμικές προτιμήσεις που έρχονται στο προσκήνιο όταν οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να ορίσουν τον χρόνο σύμφωνα με τους δικούς τους όρους. Οι Ικαριώτες είναι η εικόνα ενός πολιτισμού που ευνοεί την ευχαρίστηση αντί για την δουλειά, και αυτό είναι το πολιτικό θέμα-κλειδί στην Ευρώπη και πέρα από αυτήν.

Με απλά λόγια, υπάρχει μια κρυμμένη πολιτική στον Ικαριώτικο πολιτισμό που πάει πέρα από το γεγονός, που δεν αναφέρεται στο New York Times Magazine, ότι η Ικαρία είναι ένα από τα μπλοκ που ψηφίζουν με συνέπεια Κομμουνισμό σε όλη την Ελλάδα, και μεταξύ των πιο μαχητικών του έθνους στην αντίσταση ενάντια στα νέα φορολογικά μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για να πληρωθούν τραπεζικά χρέη από τα εισοδήματα των πολιτών, που ήδη εκτιμώνται ότι έχουν μειωθούν κατά 30-40%. Αν σου αρέσει η Ικαρία, είτε το ξέρεις είτε όχι, υποστηρίζεις την πολιτισμική τους πολιτική ενάντια στη λιτότητα όπως και την αριστερή εκλεκτορική τους πολιτική.

Ανιχνεύοντας την προέλευση του καπιταλισμού, ο Μαρξ εξηγεί την κεντρικότητα της ανθρώπινης απελπισίας στην ικανότητα του κεφαλαίου να παράγει κέρδος, δηλαδή, να υπάρχει. Από τα Βρετανικά κινήματα των περιφράξεων των κοινών που ιδιωτικοποίησαν τις κοινές εκτάσεις των χωριών, μην αφήνοντας στους χωριάτες άλλη επιλογή από το να αναζητήσουν εργασία για να επιβιώσουν, έως τις σύγχρονες ιδιωτικοποιήσεις των δημοσίων αγαθών σε όλο τον κόσμο, και ιδίως στις Η.Π.Α. (που συχνά αναφέρεται ως αποτέλεσμα της ανάγκης να ξεπληρώσουμε χρέος), το κεφάλαιο χρειάζεται πληθυσμό που δεν έχει τίποτε άλλο παρά μόνο την εργασιακή του δύναμη για να πουλήσει στην αγορά ώστε να έχει (ενν.το κεφάλαιο) μια αξιόπιστη και αξιόπιστα κερδοφόρα εργατική τάξη. Η σπάνη που δημιουργείται τεχνητά εκτρέφει πειθήνιους εργάτες: η λιτότητα είναι η δημιουργία αυτής της σπάνης. Πολυάσχολοι, αγχωμένοι Αμερικάνοι θα τα πήγαιναν καλά στο να καταλάβουν πόσο πολύ ο αγώνας ενάντια στη λιτότητα είναι και δικός μας αγώνας.

Αυτή είναι επίσης η ιστορία αυτού που γίνεται στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Ο Γιώργος Καφετζής το εξηγεί καλύτερα στη πρόσφατη ανταπόκρισή του από τον εκεί αγώνα: 

Αυτό το πείραμα  [λιτότητα] γίνεται γιατί στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα η κοινωνική και ταξική πάλη στην Ευρώπη έχει κάνει το ποσοστό της εκμετάλλευσης και του κέρδους πολύ χαμηλό για τους καπιταλιστές στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Η εισαγωγή του Ευρώ μια δεκαετία νωρίτερα ήταν ένα αποτυχημένο πείραμα που στόχευε στην αύξηση της κερδοφορίας του Ευρωπαϊκού κεφαλαίου (δηλ. κεφάλαιο που δραστηριοποιείται στην Ευρώπη). Ήταν μια βαριά απογοήτευση για τους καπιταλιστές. Η εκμετάλλευση του νομίσματος και η μείωση «κοστών συναλλαγής» που επέτρεψε το ευρώ, δεν ήταν ικανά να αποτελέσουν πρόκληση για τις δομές που οι εργάτες με πολλές απεργίες, διαδηλώσεις στους δρόμους, και εν τέλει με πόλεμο έχουν χτίσει για να κάνουν τις ζωές τους ασφαλέστερες, με λιγότερα ρίσκα και μεγαλύτερες σε διάρκεια (και να μειώσουν τα κέρδη των αφεντικών τους).

Για να επιβιώσει ο Ευρωπαϊκός καπιταλισμός αυτή τη περίοδο της παγκοσμιοποίησης, οι μισθοί πρέπει να μειωθούν, η δημόσια περιουσία αντί να γίνει κοινή, πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί και ό,τι πλούτο έχουν συγκεντρώσει οι εργάτες για να αντιμετωπίσουν μια ώρα ανάγκης πρέπει να φορολογηθεί ώστε να πληρωθεί το δημόσιο χρέος που έχει σχηματιστεί για να αποτραπεί η χρεοκοπία των τραπεζών! Οι εργάτες όλων των ειδών, βιομηχανικοί εργάτες και υπάλληλοι, ειδικευμένοι και ανειδίκευτοι, παράνομοι και νόμιμοι, υλικοί και άϋλοι πρέπει να αναγκαστούν να περικόψουν τις απαιτήσεις τους και να αποδεχτούν τα λιγότερα (με ευχαριστίες!). Αυτό το πείραμα της κρίσης είναι μια κίνηση απελπισίας  από τη πλευρά των καπιταλιστών φυσικά, αλλά η επιτυχία της εξαρτάται από το να αντιμετωπίζει κάθε χώρα και εργατική τάξη μια-μια και να τις κρατάει όσο το δυνατόν περισσότερο  χωρισμένες. (Πηγή)

Ένας τρόπος για να κρατήσουν την εργατική τάξη κάθε χώρας διαχωρισμένη είναι να σιγουρευτούν ότι ποτέ δε θα δουν τους αγώνες τους ως ένα και το αυτό. Η εκμετάλλευση του Γερμανικού λαού με έναν λόγο περί εμείς-και-αυτοί ενάντια στους Έλληνες ήταν μια νίκη της κυρίαρχης τάξης σε αυτό το μέτωπο, η αυξανόμενη δημοτικότητα της φασιστικής κατά των μεταναστών δεξιάς στην ίδια την Ελλάδα είναι ανησυχητική αν και δεν μας εκπλήττει ακριβώς, και προέρχεται από διακρίσεις τύπου εμείς-και-αυτοί.  Ωστόσο, η απόρριψη αυτής της στρατηγικής από τους Γάλλους, που αρνήθηκαν αποφασιστικά τις διασπαστικές πολιτικές της λιτότητας και την μετατροπής της Ελλάδας αποδιοπομπαίο τράγο στις ανοιξιάτικες προεδρικές εκλογές τους το 2012, ήταν μια νίκη των δυνάμεων ενάντια στην λιτότητα και της συνοχής που απαιτούν. Και μια πρόσφατη γενική 24ωρη πανευρωπαϊκή γενική απεργία για να διαδηλώσουν ενάντια στις πολιτικές της λιτότητας είναι ένα συναρπαστικό σημάδι για το ότι η Ευρωπαϊκή εργατική τάξη αντιστέκεται στην στρατηγική διαίρε-και-βασίλευε μιας πάντοτε αλληλέγγυας καπιταλιστικής τάξης.

Αυτό που χρειάζονται τώρα οι δυνάμεις ενάντια στη λιτότητα είναι να δουν οι Αμερικάνοι τους δικούς τους εκκολαπτόμενους αγώνες- για την διαγραφή των φοιτητικών χρεών και για την αποκατάσταση των αποδεκατισμένων δημοσιών υπηρεσιών ιδιαίτερα- ως μέρος ενός διεθνούς κινήματος. Η απεικόνιση των Ελλήνων ως «ανεύθυνους»  επειδή αρνούνται τη λιτότητα που θα τους έκανε απελπισμένους και γι’ αυτό πειθήνιους εργάτες, ενώ ενθαρρύνει του Αμερικάνους να ταυτιστούν με τα συμφέροντα της πολυεθνικών επιχειρήσεων, των τραπεζών, και με την φαινομενική μερική «οικονομική ανάπτυξη» ήταν μια αρκετά αποτελεσματική πολιτισμική στρατηγική για την υπονόμευση της εν δυνάμει αλληλεγγύης. Αλλά που και που, άλλη μια περιγραφή ξεγλιστρά από τα επίσημα όργανα- αυτή τη φορά, στο «Κυρίως Θέμα» του NYT Magazine.

Οι Αμερικανοί οφείλουν να διαβάζουν άρθρα σαν κι αυτό για την υγεία και την ευτυχία των Ικαριωτών έχοντας στο νου τους ότι ο σκοπός της καπιταλιστικής λιτότητας είναι ακριβώς να φέρει ένα τέλος σε αυτούς τους τελευταίους τόπους ελευθερίας, να μας κάνει να πιστέψουμε όλοι ότι απλά δεν είναι ρεαλιστικό, ότι σκοτώνοντας τους εαυτούς μας στη δουλειά αντί να ευχαριστιόμαστε τη ζωή με φίλους, οικογένεια και καλό φαί και κρασί και χορό είναι ο τρόπος που πρέπει να είναι η ζωή.

Ο Michael Lewis τελειώνει το βιβλίο του με ένα κεφάλαιο για την Αμερική, η οποία λέει ότι είναι η επόμενη σε όλον αυτόν τον κύκλο χρέος προς λιτότητα. Φυσικά, η Ευρωπαϊκή κατάσταση και η Αμερικανική είναι διαφορετικές στο βασικό τους περίγραμμα, αλλά ο Lewis έχει δίκιο σ’ αυτό. Το δημόσιο και το καταναλωτικό χρέος- που καταλήγουν σε οικονομικούς πολέμους, φορολογικές περικοπές για τους πλούσιους και γιγαντιαία μπόνους για τους κομπιναδόρους απατεώνες της Wall Street– τώρα χρησιμοποιείται ως ράβδος για να πειθαρχήσει η Αμερικανική εργατική τάξη για να δουλέψει πιο σκληρά για λιγότερα στο πλαίσιο των ολοένα και περισσότερο λιμοκτονούντων και μετά ξεπουλημένων δημοσίων υπηρεσιών. Αλλά αυτό είναι μόνο η πιο πρόσφατη ομοβροντία στο εδώ και δεκαετίες σχεδιασμό του κεφαλαίου να χρησιμοποιήσει εξωτερικές αναθέσεις, διάσπαση των εργατικών συνδικάτων, χρέος, και ιδιωτικοποίηση για να επιτεθεί στο μερίδιο της εργατικής τάξης από το κοινωνικό κεφάλαιο στην Αμερική και παντού στον υπόλοιπο κόσμο.

Η πρότασή μου είναι ότι οι Αμερικάνοι θα έχουν μόνο μια ευκαιρία να αγωνιστούν απέναντι σε αυτή την επίθεση εάν ακολουθούν παρορμήσεις όπως αυτή την χαρούμενη γοητεία με τους ανθρώπους της Ικαρίας και να τις μεταφράσουν σε πολιτική για τη ζωή και την ελευθερία ενάντια στη λιτότητα για την εργατική τάξη που εξασφαλίζει κέρδος για τις επιχειρήσεις.

Τι θα γινόταν αν οι Αμερικάνοι έβλεπαν την επιμονή των Ελλήνων να δίνουν έμφαση στη ζωή αντί για την δουλειά ως κάτι για να γιορτάσουν; Αν βλέπαμε τα δικά μας όνειρα στον πολιτισμό της ώριμης Ευρώπης της οποίας η Ικαριώτικη εικόνα είναι μια μεγαλοποιημένη εκδοχή της; Κρίνοντας από την αποδοχή του προφίλ αυτών των ελεύθερων, που τους αρέσει να περνάνε όμορφα, Ικαριωτών, ίσως και εμείς ξεκινάμε να γινόμαστε. Ο περσινός ξεσηκωμός του Occupy ήταν μια καλή αρχή, και αυτά τα ακτιβιστικά κινήματα ήταν πάντα συνδεδεμένα με τα Ευρωπαϊκά κινήματα ενάντια στη λιτότητα. Τώρα που η δια-συνοριακή οργάνωση έχει ανάγκη να γίνει μεγάλη. Οι Ευρωπαίοι ήδη το κάνουν. Σίγουρα είναι πολύ νωρίς για να ελπίζουμε ότι η πλειοψηφία των Αμερικανών θα συμμετάσχουν. Αλλά, νομίζω, ότι το να εργαστούμε για να αναπροσδιορίσουμε για τους Αμερικάνους το νόημα της λιτότητας και των αγώνων ενάντια στη λιτότητα, είναι μια καλή αρχή, είναι ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση. Το να θρέψουμε τα Ικαριακά μας όνειρα είναι μια αρχή.