H ψυχή των Ενδελέχεια άφησε την κιθάρα κι έπιασε το μολύβι. Κατέγραψε με επιτυχία την κοινωνία περνώντας αλλεπάλληλα τη γέφυρα ανάμεσα στα πραγματικά γεγονότα και στις προσωπικές του καταγραφές για τη φιλία, την ελπίδα και το φόβο, τα όνειρα και την απάτη. Σε διαφορετικά επίπεδα αποτύπωσης, από τη νοσταλγία και το ρομαντισμό μέχρι τον κυνισμό και την εκδίκηση. Κείμενα μικρά, με περιεχόμενο και ουσία, δείχνουν άσχετα μεταξύ τους αλλά όλα μαζί φτιάχνουν ένα χαρακτήρα. Γράφει χαρακτηριστικά:

«Θα πω μόνο ότι ήπιαμε αρκετά και γελάσαμε πολύ, τρεις άντρες και μία γυναίκα από διαφορετικούς κόσμους, που συναντήθηκαν για πρώτη φορά μαζί το προηγούμενο απόγευμα και μέσα σε δυο νύχτες, κατάφεραν κιόλας να φτιάξουν παρελθόν…»

Ένα ανθρωπάκι του λαού, δουλειά δεν κάνει άλλη και συνεχώς σοφίζεται κι όλο στιχάκια βγάλει.

Ο Χρήστος Φραδέλος (Τσοργάκι) είναι ένας άνθρωπος που σε κάθε συνάθροιση όλοι γυρεύουμε να τον πλησιάσουμε για να μας διαβάσει την τελευταία ρίβα που ετοίμασε ή έχει στα σκαριά.  Είναι πολλές φορές που με τους στίχους του, τούτος ο Ικαριώτης στιχουργός -ποιητής, μας έκανε να γελάσουμε και να προβληματιστούμε.  Το 2007 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Ο Χρήστος από την Ικαρία σατιρίζει για 2η φορά».  Το 1ο μέρος περιέχει ρίβες που σατιρίζουν την σύγχρονη πραγματικότητα σε παγκόσμια κλίμακα (πόλεμοι, εκλογές, ανασχηματισμοί, κοινωνικά γεγονότα και άλλα), ενώ το 2ο μέρος, τα «ικαριώτικα», αποτελεί μια ανεξάντλητη ευρηματική αναφορά σε όλη (ναι, ναι σε όλη!) την ικαριακή πραγματικότητα των τελευταίων χρόνων (εκλογές, γάμοι, εξελίξεις κι ευτράπελα).  Το Τσοργάκι σχολιάζει, όπως οφείλει ο κάθε σατιρικός καλλιτέχνης, τους πάντες και τα πάντα.  Με εύστοχο και άμεσο τρόπο, διεισδύει στην ουσία των πραγμάτων και κατορθώνει να παράγει ένα αποτέλεσμα πραγματικά ΞΕΚΑΡΔΙΣΤΙΚΟ!

Δεν θα αναφέρω περισσότερα για το περιεχόμενο του βιβλίου (προμηθευτείτε το για να το απολαύσετε), γιατί θέλω να αφιερώσουμε χώρο σε όσα ο ίδιος αναφέρει στο οπισθόφυλλό του και που μόλις τα διάβασα, πραγματικά έμεινα άφωνος. Σε μια εποχή που πολλά λέγονται και ακούγονται για τα όρια αλλά και τη λειτουργία της σάτιρας, ο Χρήστος Φραδέλος αναφέρει:

Αν κατορθώναμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και να διορθώσουμε τα λάθη μας, θα ήμασταν πολύ σωστοί.  Δυστυχώς όμως, δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας, ο εαυτός μας δεν είναι αυτός που νομίζουμε εμείς, είναι αυτός που νομίζουν οι άλλοι.
Τα σφάλματα των άλλων τα εντοπίζουμε πολύ εύκολα και τους δίνουμε συμβουλές.  Αν εντοπίζαμε και τα δικά μας τόσο εύκολα και τα διορθώναμε, ο κόσμος θα ήταν πολύ καλύτερος.

Το θέμα του «προσώπου» και του «εαυτού» ήταν το περιεχόμενο της πανεπιστημιακής μου διάλεξης.  Αυτό, λοιπόν, που εγώ χρειάστηκα τόσα βιβλία και αναλύσεις για να το αντιληφθώ, το Τσοργάκι το έχει κατακτήσει γενναία μέσα από την εμπειρία της ζωής και το ατόφιο χάρισμα του.  Ο άνθρωπος αυτός, σα γνήσιος λαϊκός καλλιτέχνης, από εκείνους που ταπεινά και χωρίς καν να το αντιλαμβάνονται, έχουν παραλάβει από τους σπουδαίους δημιουργούς την σκυτάλη με τις μεγάλες αλήθειες και τα μυστικά της ανθρώπινης φύσης, μας μεταφέρει - ίσως χωρίς και ο ίδιος να το γνωρίζει - την μεγαλύτερη αλήθεια του ελληνικού πολιτισμού (όχι βεβαίως αυτού που ευαγγελίζουν οι σύγχρονοι γραφικοί αρχαιοπαπαρολάτρες):

Ανέκαθεν, όποτε η πνευματική δημιουργία διερχόταν καιρούς χαλεπούς, υπήρχαν δημιουργοί που επέμεναν να αισιοδοξούν και να εκφράζουν αυτή την αισιοδοξία. Έναν τέτοιο δημιουργό, τη καθηγήτρια Χρυσώ Λυγίζου, έχουν την τιμή να σας παρουσιάσουν οι εκδόσεις Νότιος Άνεμος, μέσα από τις ποιητικές συλλογές που έχει ολοκληρώσει στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας.